شپش ها، انگل سر هستند. آن ها نمی توانند بپرند یا پرواز کنند اما بسیار سریع حرکت می کنند. اگرچه این طور به نظر می رسد که ابتلا به شپش در طول سال تحصیلی بیشترین شیوع را دارد، ولی این مشکل در تمام طول سال اتفاق می افتد به این دلیل که در اکثر مواقع آلودگی به شپش سر توسط مسئولان بهداشت مدارس بررسی می شود. معمولا بچه ها به خانه فرستاده می شوند و به والدین آن ها اطلاع داده می شود. وظیفه مسئولین بهداشت مدرسه است که مشکلات شپش سر را در مدرسه کنترل کند. این کار از طریق بررسی موها، محدود کردن ارتباط و آموزش دانش آموزان صورت می پذیرد. وظیفه والدین نیز، کنترل مداوم شپش موهای سر در بچه ها است.
آموزش های لازم برای جلوگیری از شپش سر در مدارس
شپش سر از طریق تماس نزدیک بدنی یک شخص با شخص دیگر و یا از طریق استفاده مشترک از شانه، برس، شال، کلاه و یا هر وسیله مرتبط با سر، منتقل می گردد.
می توان با انجام مراحل ذیل، انتقال از یک شخص به شخص دیگر را در محیط مدرسه به حداقل رساند:
- فاصله میزها و صندلی ها از هم جدا باشد به طوری که بچه ها شانه به شانه کنار هم ننشینند.
- بچه ها باید کت، لباس، شال و کلاه های خود را به طور جداگانه آویزان کنند. آن ها را بالای یکدیگر جمع نکنند.
- در طی شیوع شپش سر، بازی ها و ورزش هایی را که نیاز به تماس نزدیک دارند، به حداقل برسانید.
- در طی شیوع، استفاده مشترک از وسایل مرتبط با سر (مانند هدفون، کلاه ایمنی و غیره) و لباس (مانند کلاه و لباس کلاس تئاتر) را به حداقل برسانید.
- آموزش های مربوط به جلوگیری از شپش سر، نظیر عدم اشتراک گذاری شانه، برس، کلاه، هدبند و یا لباس را به کودکان ارائه دهید.
توصیه هایی که در بالا ذکر شد، برای محیط خارج از مدرسه نیز کاربرد دارد
پیشگیری از شیوع شپش در مدرسه
در مدارس با توجه به تعداد زیاد دانش آموزان، نظارت همیشگی برای شناسایی دانش آموزان مبتلا به شپش و جلوگیری از انتشار گسترده آن در مدرسه کار سختی است.
یکی از کارهایی که می توان برای کنترل شپش در مدرسه انجام داد این است که معلم ها هر گونه خارش سر در دانش آموزان کلاسشان را به اطلاع مسئولین بهداشت مدرسه برسانند تا در اولین فرصت مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر شواهدی از آلودگی (شپش یا تخم شپش) در دانش آموز یافت شد، باید سریع به خانواده دانش آموز اطلاع داده شود. سپس باید به والدین دستورالعمل های کنترل شپش ارائه شود. کودکان نباید تا زمان شروع درمان مناسب در مدرسه حاضر شوند حتی ممکن است مسئولان مدرسه از والدین جعبه دارویی را که مصرف کرده اند را به عنوان مدرک درمان، درخواست نمایند این مسئله کمک می کند تا مطمئن شوند که داروی مناسبی برای از بین بردن شپش ها استفاده شده است. در طول دوره درمان شپش سر، موهای دانش آموز مبتلا باید هر روز در مدرسه چک شوند.
شناسایی تخم شپش و کاربرد آن در روند نابودی شپش سر
برای بسیاری از افراد تشخیص تخم شپش یا رشک در سر مشکل است. اما راه هایی وجود دارد تا بتوان تخم شپش را به راحتی تشخیص داد. با تشخیص تخم شپش و حتی اینکه تخم چه مدت زمانی است که در سر وجود دارد به درمان سریعتر شپش کمک می کند.
تخم یا رشک های جدید، نزدیک پوست سر و چسبیده به ساقه مو قرار می گیرند و به موازات رشد مو، رشد می کنند. میانگین رشد مو در هر ماه یک سانتیمتر می باشد. معمولاً تخم های شپش بعد از یک هفته هچ می شوند. به طور کلی تخم هایی که بیش از یک سانتیمتر از پوست سر فاصله دارند یا مرده اند یا هچ شده اند و فقط پوسته خالی آن ها باقی مانده است.
وجود تخم ها با این فاصله از پوست سر، یعنی جمعیت شپش های بالغ در سر بر اثر درمان کاهش پیدا کرده و تخمگذاری جدیدی در سر انجام نشده است. از سوی دیگر، تخم هایی که به پوست سر نزدیک بوده و نشان دهنده یک آلودگی فعال در سر بوده و اینکه درمان مورد استفاده در حذف کردن شپش های بالغ و تخم های شپش، ضعیف عمل کرده است.
شپش سر سبب انتقال بیماری نمی شود و آن ها به عنوان مشکلی قابل توجه در بهداشت عمومی در نظر گرفته نمی شوند.
بهترین راهکارها برای کنترل شپش
برای درمان شپش می توان هم از درمان های خانگی و هم از داروهای تجویز شده توسط پزشک استفاده کرد.
شامپوهای ضد شپش
در حال حاضر بهترین راهکار برای کنترل شپش استفاده شامپوهایی ست که ترکیبات آن ها شامل پایرترین یا پیرترین است. این شامپوها رشک ها را از بین می برند شستشو با شامپو باید بر اساس توضیحات روی برچسب شامپو انجام شود و معمولاً شامل دو درمان 7 الی 10 روزه بعد از اولین استفاده است.
در درمان شپش، زمان بندی دوره درمان بسیار مهم است و طوری طراحی شده است که در چرخه زندگی شپش ها اختلال ایجاد کند. برخی شامپوها را باید روی موی خشک استعمال کنید، زیرا شپش ها در محیط مرطوب، ماده کشنده موجود در شامپو را به نحو مؤثر جذب نمی کنند.
دومین و ضروری ترین گام در پایان دادن آلودگی شپش در سر، حذف مکانیکی تخم ها است. زیرا شامپو همه تخم ها را نمی کشد برداشتن رشک ها بوسیله استفاده از شانه های ضد شپش یا همان شانه های دندانه ریز انجام می شود.
برداشتن رشک ها باید در نور کافی انجام شود. والدین باید جستجوی رشک ها را از گردن و پشت گوش ها شروع کنند تا زمانی که کل موهای سر بررسی گردد. ممکن است بررسی موهای کوتاه آسانتر از موی بلند باشد، ولی با این حال تراشیدن موی دانش آموزها ضروری نمی باشد. والدین باید بررسی موهای سر را در چندین نوبت در طی هفته های آتی انجام دهند زیرا تعداد کمی از تخم ها که به راحتی نادیده گرفته می شوند، خود می توانند مسبب شروع دوره بعدی شیوع شپش در سر باشد.
درمان و راه های درمانی جایگزین
تشویق والدین به استفاده صحیح از محصولات درمانی مناسب و تکرار مداوم آن تا زمان درمان قطعی شپش در سر، سبب کنترل مؤثر شپش در مدرسه خواهد شد.
برخی از والدین وقتی با محصولات بر پایه آفت کش های طبیعی و یا شیمیایی موفق به دفع شپش نمی شوند، از درمان های جایگزین استفاده می کنند. درمان های جایگزین جدید زیادی در وجود دارند.
برخی از درمان های جایگزین، شامل درمان سر با مارگارین یا کره های گیاهی، روغن زیتون، روغن درخت چای، سس مایونز، وازلین و حتی نفت سفید و بنزین است. در بسیاری از موارد مؤثر بودن این درمان ها اثبات نشده است و حتی گاهی ممکن است خطرناک باشند. به نظر می رسد بسیاری از این درمان ها با خفه کردن شپش و تخم شپش مؤثر عمل می کنند و به منظور مؤثر بودن درمان، بایستی ساعت های متمادی (عموماً یک شبانه روز) روی سر باقی بمانند.
متاسفانه شپش ها مانند بسیاری از حشرات می توانند ساعات زیادی را بدون تنفس زنده بمانند و حتی تخم آن ها مدت زمان بیشتری توانایی زنده ماندن دارد. به همین دلیل استفاده از روش های خانگی نیز باید با دقت بیشتری انجام شود و حتی گاهی بهتر است فقط از شامپوهای ضد شپش تخصصی برای درمان شپش استفاده کرد.
شپش یک مشکل محیطی نیست
شپش سر، محیط کلاس و خانه را آلوده نمی کند. آن ها حشراتی هستند که از خون تغذیه می کنند و برای زندگی در سر انسان تخصص یافته اند وقتی از محیط گرم و مرطوب بدن جدا می شوند، زمان زیادی زنده نمی مانند. این زمان معمولاً بین 24 تا 48 ساعت خواهد بود. فقط زمانی تمیز کردن محیط می تواند در دفع سریع تر شپش ها مؤثر واقع شود که بتوان شپش های بالغی که از مو جدا شده اند و یا موهایی که از سر جدا شده اند را با جارو برقی از روی سطح زمین و یا مبلمان تمیز کرد.
گام هایی برای کنترل شپش سر
- موهای دانش آموز و حتی دیگر اعضای خانواده را با شامپو یا کرمی که مناسب شپش است، بشویید.
- شامپوهای ضد شپش در داروخانه هم یافت می شوند و می توان آن ها را بدون نسخه پزشک نیز خریداری کرد.
- مطمئن شوید که همه اعضای خانواده در یک زمان از شامپو استفاده می کنند.
- بعد از شامپو کردن موها باید تمام لباس های کثیف، ملحفه ها و حوله ها را در یک دوره گرم یا داغ بشویید. وسایل غیر قابل شستشو باید به کمک خشک کردن تمیز شوند و یا در کیسه های پلاستیکی به مدت 2 هفته نگهداری شوند.
- حداقل 15 دقیقه شانه ها، برس ها و غیره را در آب داغ (تقریبا در حال جوش) قرار دهید.
- مطمئن شوید که 7 تا 10 روز بعد، استفاده از شامپو و روند درمان، تکرار شود. زمان بندی بسیار مهم است. علاوه براین، به یاد داشته باشید که لباس های کثیف را بشویید و مبلمان را جاروبرقی بکشید.
- برای ارتقا شانس درمان موفقیت آمیز زمانی را برای حذف تخم شپش از سر، اختصاص دهید. این کار را به کمک شانه های ضد شپش که در داروخانه ها موجود می باشد، انجام دهید. از بین بردن تخم شپش از سر بسیار مهم است زیرا برخی از آن ها در درمان با برخی شامپوها زنده می مانند.
خرید شامپوی شپش کش
نحوه خرید سم شپش را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید
