شپش سر چیست؟
شپش سر یک حشره کوچک بدون بال است، آن ها بین موهای انسان زندگی می کنند و از خون پوست سر تغذیه میکنند. شپش سر یک مشکل شایع، به ویژه در کودکان است. آن ها به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل میشوند و گاهی خلاص شدن از دست آن ها بسیار مشکل است. گزش شپش در پوست سر ممکن است باعث سوزش و خارش در سر شده و خاراندن آن می تواند به عفونت و آلودگی منجر شود.
شپش های سر کلافه کننده بوده اما خطرناک نیستند. آن ها همچنین مانند دیگر حشرات مثل مگس عامل انتقال بیماری محسوب نمی شوند. همچنین ابتلا به شپش نشان دهنده عدم رعایت بهداشت فرد نیست. شپش سر برای تغذیه و زنده ماندن به خون احتیاج دارد و برای آن ها، تمیز بودن و یا نبودن فرد اهمیتی ندارد.
علائم و نشانه های شپش سر چه هستند؟
یکی از نشانه های ابتلا به شپش، مشاهده شپش در مراحل مختلف چرخه زندگی و سایر علائم به جا مانده از شپش در سر است. با اینکه شپش ها بسیار کوچک هستند، شما می توانید آن ها را با چشم ببینید.
- مشاهده تخم شپش (رشک)
تخم شپش، نقاط ریز زرد یا قهوه ای رنگ هستند. شپش ها روی ساقه مو و نزدیک پوست سر تخمگذاری می کنند. زیرا دما در این قسمت از سر، برای گرم نگه داشتن آن ها تا زمانی که از تخم بیرون بیایند مناسب است. تخم های شپش شبیه شوره سر هستند با این تفاوت که با تکان دادن و شانه کردن مو از بین نمی روند.
وقتی که تعداد شپش ها در سر زیاد باشند شما راحت تر می توانید تخم ها را ببینید. شما معمولاً تخم شپش را می بینید و نه شپش هایی که روی پوست سر می خزند. شپش ها بین 1 تا 2 هفته بعد از تخمگذاری از تخم بیرون می آیند. بعد از بیرون آمدن از تخم، پوسته آن باقی می ماند و سفید رنگ می شود و همچنان به ساقه مو متصل باقی می ماند. هنگامی که مو رشد می کند آن ها همراه ساقه مو پایین تر می آیند و شما به راحتی آن ها را می بینید.
- مشاهده لارو شپش و شپش بالغ
شپش بالغ به اندازه یک دانه کنجد است و رنگ آن سفید یا خاکستری است. لارو شپش کوچکتر است و از 1 تا 2 هفته بعد از بیرون آمدن از تخم، بالغ می شود. چرخه زندگی آن ها سه هفته طول می کشد، بیشتر شپش ها چندین بار در روز از خون پوست سر تغذیه می کنند و تا دو روز بعد از جدا شدن از پوست سر می توانند زنده بمانند.
- خارش
گزش ناشی از شپش سر، موجب سوزش و خارش پوست سر می شود. علت آن، واکنش پوست سر به بزاق شپش است. اما خارش همیشه بلافاصله شروع نمی شود و بستگی به این دارد که پوست سر چقدر به بزاق شپش حساسیت دارد، گاهی ممکن است شروع خارش هفته ها بعد از ابتلا به شپش اتفاق بیفتد. در این مدت ممکن است فرد مبتلا به شپش، درباره چیزی که روی سرش حرکت می کند و یا سرش را قلقلک می دهد، صحبت کند.
- برآمدگی های قرمز کوچک و زخم ناشی از خارش
خاراندن زیاد ممکن است باعث به وجود آمدن عفونت های باکتریایی شود. روی پشت و جلوی گردن به دنبال یک زخم متورم و قرمز بگردید. در پوست های حساس ممکن است در این نواحی پوسته پوسته شدن پوست را نیز مشاهده کنید. با مصرف یک دوره آنتی بیوتیک می توان این عفونت های پوستی را درمان کرد.
چگونگی تشخیص ابتلا کودکان به شپش
روی پوست سر، پشت گوش ها و پشت گردن به دنبال شپش و یا تخم شپش بگردید. مشاهده شپش و تخم شپش بین مژه ها و یا ابروها بسیار نادر است.
بهترین راه چک کردن شپش این است که از یک برس دندانه ای با دندانه های بسیار نزدیک به هم، روی موهای خیس استفاده کنید. بعد از استفاده از مقدار زیادی نرم کننده، مو را به قسمت های کوچک تقسیم کرده و شانه بزنید و به دنبال شپش یا تخم شپش روی برس بگردید. شما می توانید برس را با دستمال یا دستمال کاغذی پاک کنید تا تخم های شپش راحت تر دیده شوند.
شپش های سر چگونه درمان می شوند؟
دو راه برای درمان شپش سر وجود دارد:
1. دارویی
2. جداکردن آن ها از سر
دارو: انواع لوسیون ها، محلول ها و شامپوهای ضد شپش برای ریشه کن کردن شپش ها در دسترس هستند. این مواد را می توان به صورت آزاد یا با تجویز پزشک تهیه کرد. اگر خودتان به صورت آزاد آن ها را خریداری می کنید مطمئن شوید که برای سن کودک شما مناسب است. بعضی از این شامپو ها برای نوزادان نیز مناسب هستند در حالیکه برخی دیگر از شامپوها تنها برای کودکان دو سال به بالا بی خطرند.
چه دارو را تحت تجویز تهیه می کنید و چه خودتان می خرید باید توجه داشته باشید که فقط از دستورالعمل دارو تبعیت کنید. استفاده زیاد از آن ممکن است خطرناک باشد و استفاده کم از آن نیز ممکن است روی شپش ها اثر کافی نداشته باشد.
جداسازی از مو: اگر دارو نتواند کاملاً شپش ها را از سر کودک برطرف کند، جداسازی شپش ها و تخم آن ها با دست یا یک ابزار مکانیکی مانند شانه می تواند کارساز باشد.
برای این کار از یک برس دندانه دار یا شانه ضد شپش مخصوص، روی موهای خیس که آغشته به نرم کننده هستند، استفاده کنید. هر سه الی چهار روز یکبار و به مدت سه هفته بعد از دیدن آخرین شپش زنده در سر، این کار را انجام دهید. خیس کردن مو به طور مداوم باعث می شود که شپش ها نتوانند حرکت کنند و نرم کننده باعث می شود برس راحت تر روی موها حرکت کند.
نیازی نیست که برس های الکتریکی بخرید که ادعا می کنند می توانند شپش ها را بکشند و می توانند باعث راحت تر جدا شدن تخم ها شوند. هیچ تحقیقی برای تضمین این ادعاها صورت نگرفته است.
می توان از مواد دیگری مانند وازلین، سس مایونز و روغن زیتون برای نابودی شپش های سر نیز استفاده کرد. استفاده از این راهکارها از محبوب ترین درمان های خانگی شپش سر محسوب می شوند.
کارهای مهمی که نباید در روند درمان انجام دهید عبارتند از:
- بعد از استفاده از داروها روی پوست سر از سشوار استفاده نکنید.
بعضی از داروها که برای شپش ها استفاده می شوند مواد قابل اشتعال دارند و ممکن است آتش بگیرند
- از اسپری حشره کش استفاده نکنید
با وجود اینکه شپش یک حشره و یک آفت است اما این حشره در سر زندگی می کند. برای دفع این آفت خونخوار باید تمام موارد ایمنی را رعایت کرد. استفاده از حشره کش ها در سر خطرناک بوده و سلامتی افراد به ویژه کودکان را به خطر می اندازد.
آیا شپش های سر مسری هستند؟
شپش های سر خیلی سریع از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند مخصوصاً در محیط هایی مثل مدرسه، مهد کودک، باشگاه ها و سایر مکان های عمومی.
شپش ها نمی توانند بپرند، اما آن ها پنجه هایی دارند که به وسیله آن می توانند محکم به مو بچسبند و روی آن بخزند. آن ها از طریق ارتباط سر با سر و استفاده مشترک از لباس، ملافه تخت، برس، شانه و کلاه می توانند منتقل شوند.
حیوانات خانگی، شپش سر نمی گیرند و نمی توانند آن را به افراد یا چیزهای دیگر منتقل کنند.
آیا می توان از ابتلا مجدد به شپش سر جلوگیری کرد؟
برای آنکه از شپش سر و تخم های آن رها شویم و از برگشت آن جلوگیری کنیم می توان از نکات زیر استفاده کرد:
شستن ملافه های تخت، اسباب بازی های خزدار و لباس هایی که تا دو روز قبل از شروع درمان استفاده شده اند، را با آب داغ با دمای 55 درجه سانتیگراد، بشویید. سپس آن ها را در به مدت 20 دقیقه در خشک کن بیندازید.
وسایل غیر قابل شستشو را خشکشویی کنید و یا آن ها را به مدت دو هفته درون کیسه بگذارید.
فرش، مبلمان و حتی صندلی های اتومبیل را جاروبرقی بکشید و کیسه جارو برقی را جایگزین کنید.
وسایل نگهداری مو مثل برس، سنجاق سر، هدبند، گیره و کش مو و شانه ها را درون آب داغ قرار دهید و به کودکان بگویید این وسایل شخصی هستند و نباید به طور اشتراکی با دیگران استفاده شوند.
به دلیل انتقال راحت شپش از فردی به فرد دیگر در یک خانه، تمام افراد خانه را بررسی کنید که آیا مبتلا شده اند یا خیر و افراد مبتلا را درمان کنید تا دوباره شپش به فردی که درمان شده منتقل نشود.
اگر کودک با فردی در ارتباط است که قبلا مبتلا به شپش بوده است، هر سه یا چهار روز یکبار موهای سر کودک را چک کنید.
آیا شپش ها واقعا از بین می روند؟
بسیاری از والدین می دانند که مبارزه با شپش سر می تواند یک مبارزه طولانی و مداوم باشد. شکی نیست که آن ها حشرات سرسختی هستند و نمی توان به راحتی از آن ها رهایی یافت.
اگر شما همه چیز را امتحان کرده اید اما هنوز کودک شما به شپش آلوده است این به آن دلیل است که :
- تعدادی تخم شپش در سر باقی مانده اند.
- کودک شما هنوز در ارتباط با فرد مبتلا به شپش است.
- درمانی که انجام شده است مؤثر نبوده است.
اگر بعد از دو هفته از شروع درمان هنوز کودک شما آلوده به شپش است و یا پوست سر او آلوده به نظر می رسد با پزشک تماس بگیرید.
هنگامی که کودک شما مبتلا به شپش سر است ممکن است از این بیماری خجالت زده باشد. به او یادآوری کنید که هر کسی ممکن است دچار شپش سر شود و شپش سر داشتن نشانه ای از عدم رعایت بهداشت نیست، بلکه یک حشره کوچک مزاحم است که وجود آن به تعداد دفعات حمام رفتن و شستن سر بستگی ندارد.
کنار آمدن با شپش سر ممکن است سخت باشد، اما صبور باشید. اگر نکات درمانی و پیشگیری را رعایت کنید خیلی سریع از شپش سر رهایی می یابید.
خرید شامپوی شپش کش
نحوه خرید سم شپش را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید