شپش سر یک مشکل شایع است. درمان شپش سر برای مدت طولانی، کودکان، مدیران مدرسه و خانواده‌های آن‌ها را با این مشکل درگیر می‌کند. شپش‌ها می‌توانند به هر نوع مویی چنگ انداخته و به خون میزبان دسترسی پیدا کنند. شپش سر در همه مکان‌ها مانند خانه‌ها، مدارس، مکان‌های عمومی و شلوغ در سراسر جهان یافت می شود. مهم نیست که آن مکان یا شخص چقدر تمیز یا نامرتب بوده و از کدام قشر جامعه است.
اگرچه ابتلاء به شپش سر ممکن است ناراحت کننده باشد، اما بیماری خطرناکی ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل، درمان شپش سر را می‌توان در خانه انجام داد. در برخی موارد خاص مانند افراد باردار و یا نوزادان، بهتر است از توصیه های پزشک تبعیت شود.
در این مقاله، اطلاعاتی برای بررسی، جلوگیری و درمان شپش سر جهت کمک به والدین و مسئولان مدارس آورده شده است.
شپش سر چیست؟
شپش‌های سر از نظر اندازه با یک دانه کنجد قابل مقایسه هستند. طول بدن آن ها به 3 میلیمتر می رسد. بدن شپش ها معمولاً سفید یا خاکستری است، اما بعد از تغذیه ممکن است به رنگ قهوه‌ای نیز دیده شود. شپش سر از خون پوست سر تغذیه می کند. آن ها معمولاً فقط می توانند 1 تا 2 روز بدون تغذیه از خون زندگی کنند.
شپش‌ها، تخم‌های خود را روی ساقه مو و نزدیک به پوست سر قرار می‌دهند. تخم‌های شپش در پوسته‌ای محکم و شفاف قرار گرفته اند. این تخم‌ها، توسط شپش ماده به ساقه مو متصل می‌شود. هنگامی که در این حالت به ساقه مو دست می‌زنید، تخم‌ها را به صورت گره‌هایی در مو احساس می‌کنید.
شکل ظاهری تخم شپش
تخم شپش که به نیت یا رشک نیز شناخته می‌شود، بیضی شکل و کشیده است. طول آن‌ها 0.8 و عرضشان 0.3 میلیمتر است. تخم‌های شپش معمولاً به رنگ زرد یا سفید هستند. در بعضی موارد، رنگ تخم‌های شپش، مشابه رنگ موهای فرد مبتلاء است. در این صورت تشخیص تخم شپش در سر مشکل خواهد شد. تخم شپش در ابتدای پدیده ابتلاء به شپش، با شوره اشتباه گرفته می‌شود.
تخم‌های شپش با ماده چسبنده‌ای از جنس کراتین، به مو وصل می‌شوند. این ماده باعث می‌شود آن‌ها به طور محکم بر ساقه مو، متصل باقی بمانند. بعد از هچ شدن تخم‌ها، پوسته‌های خالی آن‌ها همچنان روی ساقه مو باقی می‌مانند.
چرخه زندگی شپش سر، چگونه است؟
شپش‌های سر حدود 28 روز پس از بلوغ، زندگی می‌کنند. آن‌ها در 3 مرحله رشد می کنند: تخم، نمف و شپش بالغ
تخم شپش
بین 6 تا 8 روز طول می‌کشد تا تخم شپش به لارو تبدیل شود. تخم‌های شپش در این مدت به گرمای پوست سر نیاز دارند تا زنده بمانند. به همین دلیل تخم‌های شپش به طور معمول روی ساقه مو در فاصله 4 تا 6 میلیمتری از پوست سر قرار داده می‌شوند تا به لارو تبدیل شوند.
شپش ها در مرحله لاروی
لاروها نیز پس از سه بار پوست اندازی در طی 6 تا 9 روز به بلوغ می رسند. لاروها برای انجام پوست اندازی به تغذیه از خون احتیاج دارند. شپش‌ها در آخرین مرحله لاروی، اندازه ای حدود 1.5 میلیمتر دارند.
شپش بالغ
شپش‌های بالغ با تولید 6 تا 10 تخم در روز، به سرعت تکثیر می شوند. همانطور که گفته شد بالغ شدن شپش ها حدود 18 روز طول می‌کشد. پس از آن شپش بالغ آماده جفت‌گیری و تخمگذاری می‌گردد. در صورت عدم درمان شپش سر، این چرخه می‌تواند هر 3 هفته یکبار تکرار شود.
آیا شپش سر مسری است؟
ابتلاء به شپش سر در کودکان پیش دبستانی و دبستانی بسیار رایج است. هر ساله میلیون ها کودک در سراسر جهان به طرق مختلف، به شپش مبتلا می‌شوند.
شپش سر چگونه پخش می‌شود؟
شپش‌های سر حشراتی خزنده هستند. آن‌ها بال ندارند و نمی‌توانند پرواز کنند یا حتی بجهند. راه اصلی انتشار شپش سر، تماس سر به سر است. به اشتراک گذاشتن شانه، گیره مو، کلاه و مواردی از این قبیل می تواند در انتشار شپش نقش مؤثری داشته باشد.
علائم شپش سر چیست؟
خارش سر، یکی از شایع ترین علائم بروز شپش است. البته ممکن است پوست سر 4 تا 6 هفته بعد از ابتلاء، به بزاق شپش واکنش آلرژیک نشان دهد. در این شرایط است که علائم شپش بروز یافته و خارش سر شروع می شود.
خارش در پشت گوش ها و پشت گردن بسیار محسوس تر از سایر نقاط سر است. همچنین، خارش ناشی از شپش های سر، حتی پس از نابودی آن‌ها، می تواند هفته ها ادامه یابد.
چگونه شپش سر را بررسی کنید؟
بررسی های منظم موی سر روش خوبی برای پیدا کردن شپش، پیش از تکثیر زیاد آن در سر است. بهتر است از روش زیر برای بررسی شپش در سر استفاده کنید.
1. کودک خود را در اتاقی با نور روشن قرار دهید.
2. موها را به چند دسته کوچک تقسیم کنید.
3. به دنبال شپش روی پوست و مو باشید.
پیدا کردن شپش های زنده سخت است. آن ها از نور مستقیم مانند چراغ قوه دوری می کنند و به سرعت حرکت می کنند.
راه های تشخیص تخم شپش در سر
تخم های ریز شپش در سر، به رنگ سفید، زرد یا قهوه ای دیده می شوند. این تخم ها، محکم به مو متصل شده و نزدیک به پوست سر قرار داده می شوند.
شپش ها، تخم هایشان را بیشتر در قسمت پشت گوش و گردن قرار می دهند. زیرا دمای این قسمت ها در سر برای هچ شدن تخم ها مناسب تر از سایر قسمت ها است.
تخم های شپش مانند شوره سر، ذرات شن یا ماسه و یا قطرات اسپری مو به نظر می رسند. بهترین راه برای بیان تفاوت تخم شپش و این موارد مشابه، این است که تخم شپش کاملاً محکم به مو چسبیده است. اما شوره و یا باقی مانده اثرات ژل و اسپری مو، به راحتی از مو جدا می‌شوند.
روش صحیح جدا کردن تخم شپش از موی سر کودکان
با شانه هایی با دندانه های ریز می توان برای بررسی وجود و میزان شیوع تخم شپش استفاده کرد. بهتر است از شانه های مخصوص که برای جداسازی تخم شپش طراحی شده اند و به عنوان شانه ضد شپش شناخته می شوند استفاده کنید. با این حال، این روش برای خلاص شدن از شر شپش های سر به خودی خود کار نمی کند.
مراحل مختلف استفاده از شانه ضد شپش:
مرحله 1: موهای کودک را مرطوب کنید.
مرحله 2: موها را به دسته های کوچک تقسیم کنید.
مرحله 3: شانه ضد شپش را نزدیک به پوست سر قرار داده و آن را در امتداد مو به سمت پایین بکشید.
مرحله 4: بعد از هر بار شانه زدن، شانه را روی یک حوله کاغذی مرطوب تمیز کنید. پوست سر، شانه و حوله کاغذی را با دقت بررسی کنید.
مرحله 5: مراحل 3 و 4 را تکرار کنید تا زمانی که تمام موها را شانه کنید.
آیا کودکان مبتلاء به شپش سر نباید به مدرسه بروند؟
پس از تشخیص قطعی شپش در کودک، باید روند درمان شپش سر آغاز شود. بهتر است ابتلاء به شپش کودک، هر چه زودتر به مسئولین مدرسه اطلاع داده شود. با رعایت برخی موارد می توانید به کنترل شپش در مدارس کمک کرده و فرزند خود را در دوره درمانی، به مدرسه بفرستید.
نیازی نیست کودکان مبتلا به شپش سر، از رفتن به مدرسه منع شوند. زیرا:
* شپش سر در بین کودکان خردسال رایج است.
* شپش سر به عنوان یک بیماری شیوع نمی یابد.
* کودکان حتی با وجود شپش در سر، ممکن است چندین هفته علائم شپش را نداشته باشند.
به فرزند خود بیاموزید تا زمانی که شپش ها از بین نرفته اند و پروسه درمان تمام نشده است از تماس سر به سر، با همکلاسی ها و دوستانش پرهیز کند. همچنین کودکان نباید شانه، برس مو، کلاه و سایر مواردی که با مو در ارتباط هستند را به اشتراک بگذارند.
دستورالعمل های ایمنی هنگام درمان شپش سر در کودکان
* اگر از شامپوهای ضد شپش استفاده می کنید، دستورالعمل های موجود روی بسته بندی را دقیقاً مطابق آنچه گفته شده است دنبال کنید.
* برای استفاده از شامپوهای شپش کش در کودکان زیر دو سال، با پزشک مشورت کنید.
* بسته به شدت شیوع شپش در کودکان، ممکن است به تکرار دوره درمانی تا زمان بر طرف شدن کامل شپش در سر، نیاز داشته باشید. در صورت طولانی شدن روند درمان با پزشک مشورت کنید.
* هرگز از روش هایی مانند بنزین، نفت سفید یا داروهایی که برای دفع شپش در حیوانات به کار می رود، استفاده نکنید. این روش ها بسیار خطرناک بوده و سلامتی فرد را به خطر می اندازد.
* از داروهای خانگی مانند وازلین، سس مایونز و کره برای درمان شپش استفاده نکنید. تا کنون هیچ مطالعه ای تأثیر مستقیم و قطعی آن ها در درمان شپش را تأیید نکرده است.
اقدامات نهایی برای درمان شپش سر و پاکسازی خانه از آن
برای ریشه کن کردن شپش سر، علاوه بر نابودی آن ها در سر باید تمام محیط خانه را نیز از شپش پاکسازی کنید. شپش ها ممکن است در حوله، روبالشی، ملافه های تختخواب و لباس‌ها نیز وجود داشته باشند. نیازی نیست که تمام این وسایل را دور بیاندازید. برای پاکسازی آن ها از شپش کافیست آن ها را به صورت مجزا، در آب داغ شسته و با حرارت زیاد خشک کنید.
همچنین می توانید از سمومی که برای ریشه کن کردن شپش در محیط فرموله شده اند بهره بگیرید. به این طریق شما با رعایت اصول در یک برهه زمانی مشخص، شپش را از بین خواهید برد.
شپش سر، کودکان را در معرض مشکلات جدی سلامتی قرار نمی دهد. بنابراین از تصمیمات عجولانه و درمان های خطرناک دوری کنید. توصیه می شود فقط از شامپوهای تخصصی ضد شپش استفاده کنید که شپش و تخم شپش را به صورت همزمان از بین ببرد.
خرید شامپوی شپش کش
نحوه خرید سم شپش را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید
